सना बानुको एक दिनको रोजा यात्रा (तस्बिर कथा)

काठमाडौँ – इस्लाम धर्मावलम्बीको महत्वपूर्ण तथा ठूलो चाड रमजान चलिरहेको छ। दिनभर रोजा (वर्त) बस्ने मुस्लिम समुदायका सदस्यहरुले बेलुका रोजा तोडेपछि मात्रै खाना खान्छन् । अधिकांश पुरुष नमाजका लागि सम्भव भएसम्म नजिकको मस्जिद जान्छन् ।

तर रमजानमा रोजा बस्ने अधिकांश महिलाले भने घरमै आफ्नो नमाज पढ्ने गरेका छन् । हाल रोजा बसिरहेकी एक मुस्लिम समुदायकी महिला हुन् काठमाडौँको गैरीधारामा बस्ने ३४ वर्षकी सना बानु साह । सना बानुमार्फत हामीले रमजानको महिनामा मुस्लिम महिलाको रोजा र दैनिक जीवनलाई समेट्ने प्रयास गरेका छौँ ।

बिहानै सना बानुको घर उनी बिहानको नित्यकाम सकेर बसेकी थिइन् । विद्यालय तह (प्लस टू) उत्तीर्ण गरेपछि उनको विवाह भएको थियो । उनी विवाहका बेला २१ वर्षकी थिइन् । तर बिहेपछि पनि आफूले श्रीमानको सहयोगमा फेशनडिजाइनमा डिप्लोमा गरेको उनले बताइन् ।
सना बानु संयुक्त परिवारकी सदस्य हुन् ।

उनको परिवारमा श्रीमान, एक छोरा, एक छोरी, सासू, जेठाजु–जेठानी र उनीहरुका तीन छोराछोरीसहित १० जना छन्। सना बानुको दैनिकी अधिकांश ‘हाउसमेकर’को जस्तै छ । उनले घरधन्दा गर्छिन् । छोराछोरीको अध्ययनमा सहयोग गर्छिन् । त्यसपछि बाँकी रहेको समयमा पारिवारिक व्यवसायका रुपमा रहेको ‘पेपर कप’ उद्योगमा काम गर्छिन् ।

यी सबै काम र जिम्मेवारीबीच उनले रमजानको रोजा पनि निरन्तर गरिरहेकी छन् । महिना दिनसम्म चल्ने रोजा (रमजान महिनाको वर्त) सकिएपछि इद पर्व मनाइन्छ । अहिले आफूहरु रोजामा रहेको उनले बताइन् । रमजानको महिना वर्षका अरु महिना भन्दा भिन्न हुने सना बानुले बताइन् । आफू हरेक बिहान साढे ३ बजे उठ्ने गरेको बानुले जानकारी दिइन् ।

‘घाम झुल्कनुअघि नै खाना (सरगाही) खानुपर्छ । परिवारका साथमा खाइने सरगाही तयार गर्नु पर्छ’, सना बानुले भनिन्, ‘साढे चार बजेसम्ममा सरगाही खाएपछि रोजा सुरु हुन्छ ।’ बिहान ५ बजे आफूले नमाज पढ्ने गरेको उनले बताइन् । रोजा अवधिभर दिनमा पाँचपटक नमाज पढ्नु पर्छ । आफूले कुरान पनि पढ्ने गरेको सना बानुले जानकारी दिइन् । रमजान महिनामा कुरान पढेर सक्नुपर्ने मान्यता रहेकाे उनले बताइन् ।

नमाज पढ्नु अगाडि हात मुख धुने अर्थात सफा हुनु पर्छ। दिनभरि पानी पनि नपिएर रोजा बसेकी उनले बेलुका घाम अस्ताएपछि खाने कुरा खाएर रोजा खोल्ने गर्छिन्, जसलाई इफतार भनिन्छ । परिवारका साथ इफतार गर्ने गरेको उनले बताइन् ।

‘रमजानको महिनामा महिनावारी भएमा रोजा राख्न मिल्दैन । तर त्यसको सट्टामा पछि वर्त बस्नु पर्ने नियम छ’, उनले बताइन् । रोजा अवधिमा आफूलाई मनमा शान्ति मिल्ने गरेको सना बानुको भनाइ छ । उनले भनिन्, ‘रमजानको महिना मलाई शान्तिको महिना जस्तो लाग्छ । यस्तै आफ्नो आयको साढे दुई प्रतिशत जकात निकाल्नु पर्छ अर्थात सो बराबरको रकम आर्थिक अवस्था कमजोर भएकाहरुलाई सहयोग गर्नु पर्छ । मलाई यो नियम निकै राम्रो लाग्छ ।’

चन्द्रमा हेरेर सुरु हुने रमजानको रोजा चन्द्रमा हेरर नै इद मनाइने गरिन्छ । यो रमजानको महिना २९ देखि ३० दिनको हुने गर्दछ । घाम उदाउएपछि र घाम अस्ताउनु अगाडि पानी मात्र होइन, जानेर थुक समेत निल्न नहुने व्यवस्था रहेको छ ।

सना बानुका रोजा अवधि र दिनभरको गतिविधिलाई तस्बिर कथामा समेट्ने प्रयास गरेका छौँ।